Sigara ile ilgili yapılan araştırmalar, durumun son derece ciddi olduğunu gösteriyor. Sigaranın sebep olduğu sağlık sorunları ve ölümler, “sigarayı bırakma yöntemleri” gibi konuların her mecrada kendisine çok sayıda okuyucu çekmesine neden oluyor. Peki sigarayı bırakma yöntemleri nelerdir? Yüzde yüz sigarayı bırakma yöntemi gibi bir durumdan söz edilebilir mi? Gelin, sigaranın yarattığı risklere ve sigarayı bırakma yöntemleri konusuna biraz daha yakından bakalım.
Sigaranın Tehlikeleri
Sigaranın çok da zararlı bir alışkanlık olmadığını düşünüyorsanız, altı saniye kadar bekleyin. Şaşırtıcı mı geldi? Sigara ile ilgili yapılan araştırma ve istatistikler gösteriyor ki, sigara her altı saniyede 1 kişinin ölümüne neden oluyor. Yıl bazında dünyada 600.000 kişinin sigara nedeniyle ölmesi demek. Pasif içici olarak isimlendirilen (Yani sigara içmiyor olmasına rağmen sigara dumanına maruz kalan bu gruba “ikinci el sigara içicisi” olarak isimlendiriliyor) ikinci el sigara kullanıcıları da risk altında. Her yıl dünyada 60.000 kişi sigara içmeden sadece tütün dumanına maruz kaldıklarından dolayı hayatını kaybediyor. İstatistikleri yorumladığınızda, dünyada her yıl 700.000 kişiye dayanan kişinin sigaradan öldüğünü söyleyebiliriz. Peki ya sigarayı bırakanlar? Sigarayı bırakanlar kendilerini güvence altına almış gibi görünebilir ancak sigara ve tütün ürünleri kullanımının kalıcı DNA hasarına neden olduğunu da ekleyelim. Yani bir süre sigara kullandınız ve bıraktınız. Tebrikler! Gelecek nesillere hasarlı bir DNA yapısı bıraktınız!
Bu durumda standart bir sigara kullanıcısına tek bir şey düşüyor: sigarayı bırakmak. Son yıllarda, sigarayı bırakma yöntemleri, sigara kullanımındaki yaş ortalamasının düşmesi ve sigaranın zararları konusundaki konuşulanların artmasına paralel olarak arttı. Yani bugün, sigarayı bırakma yöntemlerini kullanarak sigarayı bırakmak biraz daha kolay. Ancak değişmeyen şeyler de var; sigarayı bırakmanın temelinde sağlam bir iradenin bulunması. Yani elektronik sigara kullanmaktan, nikotin bandına kadar hangi yöntemi kullanırsanız kullanın, sigarayı bırakmak konusunda sağlam bir irade göstermezseniz sigarayı bırakmak sizin için bir hayal olabilir.
Klişe bir tabir gibi görünse de sigarayı bırakmak konusunda kişisel iradenizi kullanmak, hala son derece önemli. Eğer sigarayı bırakmak için kararlı hareket edemiyorsanız, hangi yöntemi kullanırsanız kullanın başarılı olma şansınız son derece düşüktür. Bu da sigara kullananlarca sık sık dile getirilen “yüzde yüz garantili bir sigarayı bırakma yöntemi var mıdır?” sorusunun cevabı niteliğindedir.
Sigarayı Bırakma Yöntemleri Nelerdir?
Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi sigarayı bırakma yöntemleri günümüzde çok daha fazla. Bu arada sıklıkla sigaranın gündeme gelmesinin nedeni, tütün ürünleri içerisinde en zararlı olanın sigara olması. Peki neden nargile, sarma sigara veya pipo yerine sigara gündeme getiriliyor? Bunun nedeni sigaranın en zararlı tütün ürünü olması. Sigara firmalarının bağımlılık oranını arttırmak için tütünü çeşitli kimyasal işlemlerden geçiriyor olması. Buna ek olarak sigara en rahat ulaşılabilir tütün ürünü olarak karşımıza çıkıyor. Bu da tütün ürünleri bağımlılığını bırakmakla ilgili konularda genellikle sigaranın başı çekmesine neden oluyor. Şimdi gelelim sigarayı bırakma yöntemleri konusuna biraz daha yakından bakalım.
Sigarayı bırakma yöntemleri dünyada “NRT” yani “Nicotine Replacement Theraphy” olarak adlandırılıyor. Bu tedavi yöntemleri; temelde vücutta sigarayı bırakma sonrasında oluşan nikotin açığını çeşitli yollardan kapatarak kişilerin sigarayı bırakma sürecini kolaylaştırıyor. Bugün her eczaneden tedarik edebileceğiniz nikotin bandı, nikotin sakızı gibi ürünler bu işlevi gerçekleştirir. Bu gruba elektronik sigara / elektronik nargile gibi sigaraya nazaran daha az zararlı ürünleri de ekleyebiliriz. Yine eczanelerde kolayca bulunan Champix / Zyban gibi ilaçlar ise daha çok nikotin eksikliğinde ortaya çıkan belirtileri gidermeye yarar.
Sigarayı Bırakma Yöntemleri:
1. Nikotin Sakızı
2. Nikotin Bandı
3. Champix
4. Zyban
5. E-Sigara Ve E-Nargile
6. Diğer Yöntemler
Sigarayı bırakma yöntemleri konusunda şimdi biraz daha detaya inerek her sigarayı bırakma yöntemi tavsiyesine teker teker daha yakından bakalım.
Nikotin Sakızı
Nikotin sakızı, sigarayı bırakma yöntemleri arasında en yaygın olanıdır. Popüler bir NRT (Nikotin Takviye Tedavisi) yöntemi olarak nikotin sakızının yaygın olmasının nedeni yöntemin nispeten kolay uygulanabilir olmasıdır. Örneğin nikotin bandı da nikotin sakızı ile benzer bir yöntem kullanır. Aradaki tek fark, nikotin sakızındaki nikotinin ağız içindeki organlardan ve mideden emilmesidir. Buna ek olarak nikotin sakızı, çiğnemeye başladığınızda gırtlağınızda sigaraya benzer bir yanma hissi meydana getirir.
Peki nikotin sakızı, sigarayı bırakmakta ne kadar etkili? Öncelikle nikotin sakızı da diğer NRT yöntemlerindeki gibi nikotin içerir. Bu da nikotin sakızının da bağımlılık yapma riskinin oldukça fazla olması anlamına geliyor. Yine nikotin sakızı markalarının fiyatlarını son yıllarda arttırmaları, nikotin sakızının işlevsel bir sigarayı bırakma yöntemi olmasını engelliyor. Piyasadaki güncel nikotin sakızı fiyatları 21 – 39 TL arasında değişiyor. Bu da bir paket nikotin sakızı fiyatının standart bir paket sigaranın iki katı civarında olması anlamına geliyor.
Nikotin sakızı ile ilgili bir başka risk de, bu ürünlerin de bağımlılık riski taşıyor olmasıdır. Nikotin, insan metabolizmasını uyaran bir kimyasal maddedir. Beyindeki bağımlılık merkezini en az tehlikeli uyuşturucular kadar uyaran nikotin, bağımlılık yapmasının yanında damarları tıkamak ve kan basıncını arttırmak gibi negatif etkilerle insan sağlığına zarar veriyor. Nikotin sakızı da belli oranda nikotin içerdiğinden dolayı, bağımlılık yapma risk son derece yüksektir. Ancak nikotin sakızı ile ilgili riskler bununla da sınırlı değil…
Nikotin sakızı çeşitleri aşırı derecede kullananlar ve kullanmayanlara göre değişkenlik gösteriyor. Genellikle standart bir nikotin sakızındaki nikotin oranı 2 mg kadardır. Yine sigara bağımlıları için bu oran 4 mg’a kadar çıkabiliyor. Peki nikotin sakızı ile ilgili bu verilerden ne anlamalıyız?
Öncelikle nikotin sakızı paketlerinden ortalama 25 – 30 tane çıkıyor. Günlük önerilen nikotin sakızı sayısı 2 ile 4 arasında değişiyor. Bu nikotin miktarı, bir dal sigaranın nikotin değerini karşılamamakla birlikte aşırı derecede nikotin sakızı kullanmak ölümle sonuçlanan vakalara neden olabiliyor. Eğer nikotin sakızı kullanıyor ve kanser olmayacağınızı düşünüyorsanız yine yanılıyorsunuz. Nikotin sakızının uzun süreli kullanımı görme bozuklukları, ağız kanseri, kalp krizi gibi hastalıklara da neden olabiliyor.
Özetle, popüler bir sigarayı bırakma yöntemi olarak görülen nikotin sakızı da zannettiğiniz kadar risksiz değil. Yine ek olarak nikotin sakızı ile sigarayı bırakmak biraz pahalı ve aşırı kullanımda sorun olabilecek derecede riskli bir yöntem.
Nikotin Bandı
Nikotin bandı, vücuttaki derinin banttaki nikotini emmesiyle çalışır. Yine popüler bir NRT yöntemi olan nikotin bantları nikotin sakızı kadar popüler değildir. Bunun nedeni insanların nikotin sakızı kullanımını daha pratik ve anlaşılır bulması. Peki nikotin bandının sigarayı bırakma yöntemleri bakımından karnesi nasıl?
Nikotin bandı, nikotin sakızına nazaran biraz daha işlevsel bir sigarayı bırakma yöntemi olarak görülebilir. Nikotin bandı çeşitleri “1 Numara”, “2 Numara” ve “3 Numara” gibi isimlerle sınıflandırılırlar. Nikotin bandı çeşitlerinde “ Numara, 24 saatlik bir kullanımda kana 21 MG nikotin sağlar. Bu nikotin oranı ortalama – standart bir paket sigaranın nikotin oranına bedeldir. Nikotin bandı çeşitlerinden 2 Numara; 24 saatte kana 14 mg nikotin sağlar. 3 Numara nikotin bandı türü ise, kana gün içerisinde 7 mg nikotin sağlar. Sigarayı bırakma yöntemleri arasında nikotin bandı nispeten daha etkili gibi görünüyor. Buna karşın nikotin bandı da nikotin taşıdığı için nikotin sakızındaki riskleri taşıyor.
Nikotin bandı, bir tür NRT yöntemi olduğu için nikotin içerir. Tıpkı nikotin sakızındaki risklerde olduğu gibi, nikotin bandı da çeşitli riskler taşır. Her ne kadar sigarayı bırakma yöntemleri arasında daha işlevsel bir yöntem olarak görülse de nikotin bandı da vücuda nikotin sağladığı için son derece riskli bir sigarayı bırakma yöntemidir.
Bu arada vücuda nikotin sağlayarak sigarayı bırakma sürecini hızlandıran NRT yöntemlerinin işe yarayıp yaramadığı da sık sık tartışılan bir konu. Söz konusu sigarayı bırakma yöntemleri olunca, elbette “işe yararlık” konusunda söylenecek şey sigarayı bırakıp – bırakmadığınızdır. Ancak görünen o ki NRT yöntemlerini (nikotin bandı – nikotin sakızı) kullanarak sigaraya kalıcı olarak veda edenlerin de sayısı oldukça az.
Champix
Eğer sigarayı bırakma yöntemlerini işlevsellik bakımından bir sıralama yapsak, Pfizer İlaç Firması tarafından üretilen Champix’in ilk sırada geldiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Diğer sigarayı bırakma yöntemlerinden çok daha işlevsel bir ilaç olan Champix’in içinde Vareniklin adında bir etkin madde bulunur. Bu madde, ilacın nikotini taklit etmesine neden olur. Böylece özellikle sigarayı bırakma sürecinde kullanıcılar çok daha az zorlanarak sigarayı bırakabilirler.
Vareniklin beyindeki reseptörlere bağlanır ve nikotinle benzer bir davranış sergiler. Bu da maddenin beyin tarafından nikotin olarak algılanmasını sağlar. Peki Champix, sigarayı bırakma yöntemleri arasında ne ifade ediyor? Gerçekten işe yarıyor mu? Etkinliği fazla mı?
Öncelikle her ne kadar sigarayı bırakma yöntemleri arasında en popüler yöntem olarak görülse de Champix çeşitli yan etkilere sahiptir. Özellikle ilacı kullandıktan bir – iki gün içerisinde mide bulantısı, depresif ve melankolik ruh hali gibi yan etkilerle karşılaşmanız mümkün. Ancak, bu yan etkilerin ilacı kullanmaya devam etmeniz durumunda ortadan kalkacağını da ekleyelim. Eğer sigarayı bırakma yöntemleri listemizden Champix’i seçecek olursanız, ilacı aç karnınıza kullanmamaya özen göstermelisiniz. Tok veya aç karınla kullanıldığında kusma ve mide bulantısı yapması, Champix’in en güçlü yan etkilerinden bir tanesi. Uykusuzluğun da Champix’in önemli bir yan etkisi olduğunu söyleyebiliriz.
Peki Champix’in geçici yan etkileri çok mu kötü. Öncelikle ilacın bağımlılık yapmıyor oluşu en büyük artılarından bir tanesi. Yine ilacın sigarayı bırakmak isteyen kimselere bedelsiz olarak verilmesi de sigarayı bırakmak isteyenler için büyük bir artı. Yine Champix’in bir başka sigarayı bırakma yöntemi listemizde de bulunan Zyban ile takviye edilerek kullanılabiliyor olması da ilaç için son derece büyük bir artı.
Champix, sigarayı bırakmanın en kesin ve etkili yollarından bir tanesi gibi görülebilir. Kullanıcıların hemen hemen hepsinden tam not alan ilaç, dudak tiryakilerinin bağımlılığını sonlandırmıyor olmakla beraber bazı sigara bağımlılarında baş ağrısı, ishal gibi ek yan etkileri de beraberinde getiriyor. Bu arada ilacı 12 haftalık bir süreç boyunca kullanmanız gerektiğini de ekleyelim.
Zyban
Sigarayı bırakma yöntemlerinden bir diğeriyse Zybandır. İlaç; daha hesaplı olan fiyatına ek olarak daha az yan etki barındıran bir ilaç olduğundan rahatlıkla tercih edilebilir. Her ne kadar özellikle yabancı tıp çevrelerinde sigarayı bıraktırma potansiyeli konusunda tartışmalar olsa da Zyban, 130 TL’lik fiyatıyla tercih edilebilir bir sigarayı bıraktırma yöntemi olarak karşımıza çıkıyor. Peki Zyban ne gibi bir etken maddeden üretiliyor?
Zyban, Champix’in aksine Bupropion adı verilen bir etken madde içeriyor. Bu madde, sadece sigara içme isteğini azaltmıyor. Aynı zamanda daha az açlık hissetmenizin yanında kendinizi daha zinde hissetmenizi de sağlıyor. Zyban’ın bu performansı, ilacın içindeki etken maddenin beyindeki dopamin alımını hızlandırıcı etkisinden kaynaklanıyor. Zyban’da bulunan Bupropion etken maddesinin antidepresanlarda da kullanıldığını da eklemekte fayda
var.
Zyban, mucize gibi görülse de esasında öyle bir ilaç değil. İlacın her kullananda ortaya çıkmayan bazı yan etkilerinden söz edilebilir. Champix’de karşımıza çıkan uykusuzluk, sinirlilik hali, anksiyete, kilo kaybı, iştahsızlık, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi yan etkilerden söz etmek mümkün. Bu da Zyban’ı da yan etkileri bakımından biraz riskli bir yöntem haline getiriyor.
Ancak Zyban’ın etken maddesi olan Bupropion da bazı cinsel dürtü sorunlarına yol açabiliyor. İnternetteki pek çok kaynakta da görebileceğiniz üzere Champix ve Zyban gibi ilaçlar sigarayı bıraktırmak konusunda başarılı ilaçlar olarak karşımıza çıkıyorlar. Buna karşın ilaçların dudak tiryakilerinin ihtiyaçlarını gidermediğini de rahatlıkla söyleyebiliriz. Tam bu noktada da devreye elbette elektronik sigara ve elektronik nargile gibi sigarayı bıraktırma yöntemleri giriyor.
Champix Ve Zyban: İşe Yarıyor Mu?
Sigarayı bırakma yöntemleri denilince akla gelen bu ilaçlar kullanıcıların çoğundan geçer puan almış durumda. Elbette her iki ilacın da bazı yan etkilerinden söz edilebilir. Ancak bu ilaçların genellikle sigara içme isteğini tamamen yok etmediğini, sadece içme isteğini düşürdüklerini de belirtelim. Yani ilaçları kullanıp, yan etkileri yaşayıp sonra sigarayı bırakamama gibi bir risk mevcut. Üstelik ilaçlar sadece sizin nöro-kimyasal durumunuzu etkiliyorlar. Yani “dudak tiryakisi” olarak bilinen bağımlı türü, ilaçların faydasını neredeyse hiç göremiyor.
Elektronik Sigara, E Sigara, E Nargile Ve Diğer Yöntemler…
Sigarayı bırakmanın diğer yöntemleri arasında e-sigara, akapunktur, sigara bıraktırma küpeleri gibi alternatif tıp yöntemleri ve doğal yöntemler geliyor. Doğal yöntemlerden kastımız vücutta oluşan zevk hormonu eksikliğini ortadan kaldırmaya yardımcı olacak alışkanlıklar; spor, meditasyon ve hobi edinmek sizi sigarasız bir yaşama götürebilir. Sigara yerine su içme sıklığınızı arttırmak veya şekerleme – sakız gibi küçük ödüllerle sigara içme isteğinizi düşük seviyede tutmak da sigarayı bırakma yöntemleri arasında yer alıyor.
Peki neden elektronik sigara veya elektronik nargile gibi ürünler, sigarayı bırakma yöntemleri arasında yer alıyor? Öncelikle bu ürünler hem dudak tiryakilerine hem de doğal yoldan nikotin almanıza yardımcı oluyorlar. Buna ek olarak fiyatları Champix gibi ilaçların oldukça altında. Aslına bakarsanız başlangıç seviyesindeki bir e-sigara ve e-likit içeriğini Zyban fiyatına bile almanız son derece mümkün.
E-sigara gibi ürünlerin en büyük artısı, size gerçek bir sigara içiyormuş hissi vermesidir. Bu da hem dudak tiryakileri hem de bağımlılar için e-sigarayı bulunmaz bir nimet kılıyor. Özellikle İngiltere gibi ülkelerde e-sigara kullanımının doktorlar tarafından tavsiye edildiği ve zaman zaman devlet tarafından bağımlılara ücretsiz verildiğini de ekleyelim.
Alternatif Tıp Yöntemleri?
Alternatif tıp yöntemleri de sigarayı bırakma yöntemleri arasında önemli bir yer tutuyor. Buna karşın akapunktur veya sigarayı bıraktıracağını iddia eden stres küpelerinin işe yaradığına dair kesin bir bilgi yok.
Spor Ve Diğer Alışkanlıklar
Spor ve diğer alışkanlıklar (meditasyon, su içmek, şekerleme ve sakız) doğal yoldan sigarayı bırakmanızı sağlayabilirler. Doğal yöntemlerin tek eksik tarafı sigarayı bırakırken yan etkileri daha baskın hissetmenizdir. Kilo almak da cabası…
